Uzun Vade Hisse Yatırımlarında Nelere Dikkat Edilmeli?
1-) Hissesi alınacak şirketin geçmiş yıl satışlarına bakılmalı. Şirketin, her yıl bir önceki yıl enflasyonunun üzerinde büyümüş olması gereklidir. Şirkette büyüme çok önemlidir. Büyüme ayrıca her yıl istikrarlı olmalıdır.
2-) Şirketin faaliyet gösterdiği sektöründe en az ilk beş içinde yer alması önemlidir.
3-) Şirket ortaklarının mali yönden güçlü olması gerekiyor. Bu çok önemlidir çünkü yaşanabilecek bir kriz esnasında şirkete yeterli finansal destek çok önemlidir. Şirket patronu desteklememeli, patron şirketi desteklemelidir.
4-) Şirketin büyümesi için yatırım kapasite artışı çok önemlidir. Teknolojisi de çok önemli. Bu yüzden şirketin en az üç yılda bir yatırım yapıp yapmadığına bakılmalı. Bu şirketin finansal sağlığı bakımından çok önemli bir gösterge olacaktır.( Buna bakmak için şirketlerin faaliyet raporları takip edilir.)
5-) Bir şirketin yabancı ortağının da olması çok önemlidir. Yabancı ortağın olduğu şirketler kolayca bilançoda makyaj yapamaz ve adaletli bir şekilde temettü verir. Birbirlerini denetlerler, denge-fren mekanizması vardır, bu bir avantajdır.
6-) Aldığınız şirketin bir hikâyesi olması gerekiyor. Sektöründe de beklenti olması gerekiyor. Büyüyen gelişen sektörler iyi olandır. Büyüme hikâyesi dışında satış veya ortaklık gelişmelerinin olabileceği şirketi seçmekte önemlidir.
7-) Şirket sahibinin şaibeli, adı çıkmış veya sermaye piyasalarında ceza almamış olmasına dikkat edin. Bu çok büyük sorunlar doğurabiliyor. Şirket sahibinin karakteri sağlam olmalı. Şirketi kurumsal bir bakışla yönetecek .
8-) Şirketin bilançosundaki dönen varlıklarının şirketin kısa ve uzun vadeli borçlarının toplamını karşılamasına dikkat edin. Yada en az %70'ini diyelim.
9-) Şirketin gelir tablosunda net kar zarardan daha çok faaliyet kârına odaklanın. Dövizle borcu olan şirketlerde dövizin dalgalandığı dönemlerde kur farkından yüksek zarar ya da kâr açıklayabiliyor ve bu sonuçlar yatırımcıları yanıltabiliyor. *Esas faaliyet karı çok önemlidir.
10-) Gelir tablosundaki satışlardan maliyetleri çıkardığınızda brüt kar rakamını bulursunuz. Bu şirketin kar marjı oluyor. Bu kar marjının az da olsa her dönem artması şirketin maliyetlerini kontrol ettiğini gösterir ve sağlıklı olan budur.
11-) Bir şirketin öz sermayesinin sermayesine göre yüksek olduğu o şirketin iyi olduğu anlamı taşımaz. Öz sermaye kalemlerini incelemek gerekir. Yani öz sermaye artışı kağıt üzerinde değerleme farklarından mı gelmiş yoksa kar yedekleri olarak mı gelmiş. Bu çok önemlidir. Her zaman nakit olan iyidir. (cash is the king)
12-) Dediğim gibi öz sermayesi düşük olan kötü şirket değildir. Bazı şirketlerde yılık net karının büyük kısmını temettü olarak dağıttığından öz sermaye kalemi düşük gözükebilir. Temettü dağıtan şirket iyidir ve finansal bakımından rahattır demek oluyor.
13-) Hissesini aldığınız şirketin zaman zaman Google’dan haber taramasını yapın. Bu çok faydalı olacaktır. Her haber KAP’ta çıkmıyor. Bazen çok küçük bir haber çok kazanç sağlayabiliyor.
14-) Yıllar boyu zarar eden şirketlerden uzak durun. O şirketlerde bir sorun var demektir.
15-) Şirketi seçerken halihazırdaki piyasa değerinin şirketin cirosunun altında ve yıllık faaliyet karının 10 katının altında olanlar tercih edilebilir.
16-) Dünyada her sektörün bir öz sermaye çarpan oranı vardır. Yani şirketin öz sermayesinin kaç katı oranında değer hesaplaması yapılacağıdır. Mesela bankalar 2 çarpanla, maden 2.5 çarpanla, perakende sektörü 2 çarpanla gibi ancak bu sağlıklı sonuçlar vermez çünkü karını temettü dağıtıp da öz sermayesi yerinde sayan şirketler vardır. Temettüleri de hesaba katmak gerekir böyle bir hesaplamada.
17-) Sanayi şirketi seçerken satışlar içerisindeki ihracat oranının yüksek olmasına dikkat edin. Olası yurtiçi ekonomik dalgalanmalarda emniyet sibobu görevi görür. Benim tercihimde bu oran en az %40 olmalıdır.
18-) Temettü verimliliği artış oranı bir diğer önemli faktördür. Yani şirket yıldan yıla verdiği temettü oranında artış sağlıyor mu? Her sene bir önceki seneden daha yüksek oranda temettü veren şirketlerden birinin porftöyde bulundurulması gayet stratejiktir.
19-) Asla duyumla tüyoyla hisse almayın. Unutmayın ki bozuk saat bile bir defa doğruyu gösterir, ikincisi yoktur!
20-) Hisseyi alırken kendinize hedef koyun şu kadar beklerim şu fiyata gelince satarım diye. Aksi halde hisse arttıkça uyuşturucu etkisine girersiniz ansızın en tatlı yerinde satışa gelirsiniz. Bu plandan şaşmayın ki başarı şansınız yüksek olsun.
21-) Elinizdeki sermayenin hepsiyle bir seferde alış yapmamalı. Kademeli bir şekilde zamana yedire yedire yapmalı. Olası düşüşlerde maliyet düşürmek için çok ideal bir yöntemdir.
22-) Bir şirketin kurumsal mı değil mi en güzel kanıtı o şirketin web sitesine bakmak olacaktır. Görsellik, detay ve faaliyet raporlarını tam olarak veren şirket her zaman iyidir.
23-) Şirket bilançolarına baktığınızda dikkat edeceğiniz diğer bir önemli konu ise şirketin geriye doğru en az beş yıl baktığınızda kârlılığında istikrar olmasıdır. Yani kâr rakamları dönemler itibarıyla çok fazla zig zag çizmemesi önemlidir. Bir yıldan fazla sapma varsa iyiye işaret değildir.
24-) Asla bedelsiz sermaye artışı peşinde koşmamalı. Bedelsiz sadece hisseye adet olarak derinlik kazandırır. Ondan başka bir faydası yoktur. Doğru ve büyüyen bir şirketin bedelli sermaye artırımı yapması daha evladır aslında.(HDFGS’deki kârı hatırla)
25-) Bir şirket alırken varsa aynı sektörde başka borsada işlem gören şirket çok büyük avantajdır. Yani her iki şirketi bilanço büyüklüğü olarak ve ciro faaliyet karı anlamında üç aşağı beş yukarı mukayese edip piyasa değerlerini karşılaştırmak çok yardımcı olacaktır.
26-) Borsada bazı şirketler vardır uzak durulması gereken şirketler. Yani hiçbir değeri olmayan ve amaçları da belli olmayan yanlışlıkla halka açılmış şirketlerden bahsediyorum. Bunların başında gs, fb, tspor hisseleri gelir. Bu şirketleri dernek gibi düşünün asla borçları bitmez. Her şeyden önce top yuvarlaktır yani bir amaç yok!
27-) Tahtası çok fazla sığ olan hisseleri almamaya çalışın. Beklemeye vaktiniz varsa ve de özel bir hikâyesi varsa uzun vade beklenebilir. Diğer türlü alım ve satımda zorlanabilirsiniz.(VANGD,EGCYO gibi)
28-) Her gün en çok artan on hisse vardır. Oradaki yatırımcılar kaç ay ya da kaç yıl beklemiştir bilinmez. Her aldığınız hisse hemen artacak diye bir kaide yoktur borsada. Böyle bir özenti içine girmek psikolojinizi bozar.
29-) Bir şirketin hissesinin tahtasında ağır bir baskı varsa ve piyasa değeri çok düşük olduğu halde değeri çok uzun süre kaldığını düşünüyorsanız o hissede bir gelişme olacaktır. Bu tecrübe bilimsel bir çalışma olarak kanıtlanmıştır. (HUBVC ve MRSHL)
30-) Takaslara bakın ama çok fazla takılı kalmayın. Unutmayın ki tahta yapıcı birden fazla aracı kurum kullanıyordur. Siz alım yaptığını düşünürsünüz halbuki farklı kurumdan itinayla malı elinize veriyordur. Ya da tam tersi! Bu her zaman sağlıklı bir gösterge değildir. Takasları, Matriks’te hacimle ilişkilendirerek değerlendirmek gerekir.
31-) Bir şirketin patronu halihazırdaki fiyatlardan hisse alıyorsa o şirketi en iyi o bildiği için oraları ucuz seviyeler diyebiliriz. Bu bir gösterge olabilir.
32-) Asla tek bir hisseye yatırım yapmayın en güzeli en az iki hissedir. Riski dağıtmak en güzelidir.4–5'ten fazlasının da odaklanması ve takibi zordur.
33-) Hisse seçiminizi yaptıktan sonra başka hisse aramayın unutmayın baştan karar verdiniz ve inandıysanız sakın başka sevdalara kapılmayın.
34-) Hisse senedine yatırım yaparken iddia kuponu ya da oyun yani borsada oynuyorum mantığı yerine tohum ekiyormuş gibi yatırım felsefesi yaklaşımı edinin.
35-) Üretim firması ile üretim yapmayan firma arasında fark vardır. Pazarlama firmalarında üretim olmadığı için bakmanız gereken şirketin brüt kar marjı ve faaliyet kar rakamı olmalıdır.
36-) Normal hayatta kötü şöhretli insanlardan uzak durulur. İşte borsada işlem gören şirketlerin patronlarının kötü şöhretli olanları vardır. Canınızın yanmaması için kötü şöhretli olanın hissesini almayın.(Özellikle patronu Samsunluysa:)
